Hiện nay bên cạnh những mẫu nhà hiện đại tiện nghi, những mẫu nhà cổ đẹp dân gian truyền thống giản dị vẫn mang những nét đẹp riêng, hút hồn người. Trong bài viết này người viết sẽ giới thiệu với các bạn những mẫu nhà cổ đẹp dân gian không thể bỏ qua.
- Nhà kẻ truyền
Nhà gỗ kẻ truyền là một mẫu nhà cổ bắc bộ phổ biến ở Việt Nam xuất hiện khá lâu đời. Trải qua hàng ngàn năm lịch sử với sự thay đổi của nhiều chế độ xã hội thế nhưng nhà gỗ kẻ truyền bắc bộ vẫn giữ nguyên được giá trị và nét đẹp vốn có của mình. Có các loại nhà gỗ kẻ truyền như: Nhà gỗ kẻ truyền 3 gian, 4 gian, 5 gian, 7 gian. Mẫu nhà cổ đẹp này sử dụng nhiều loại gỗ khác nhau như Xoan, Lim, Sến được xây dựng trong sân vườn như kiểu mẫu nhà vườn hiện đại ngày nay.
- Mẫu nhà cổ đẹp 3 gian
Mẫu nhà gỗ kẻ truyền 3 gian luôn là mẫu nhà cổ bắc bộ được nhiều người dân Việt ưa chuộng. Nhà giữ được các nét đẹp truyền thống nhưng vẫn mang lại cảm giác tiện lợi, thông thoáng cho người ở. Thiết kế mẫu nhà gỗ 3 gian kẻ truyền gồm 6 cột được tính từ phía bên ngoài vào là cột hiên, rồi tới cột con, cột cái rồi tới cột cái, cột con, cột hậu. Một nét đặc sắc trong hoa văn chạm trổ đó là sử dụng các loại hoa văn chạm trổ tứ quý như tùng, trúc, mai, cúc. Dĩ nhiên mỗi một vùng miền thì người ta lại thích sử dụng các mẫu hoa văn khác nhau cho ngôi nhà của riêng mình.
- Mẫu nhà cổ đẹp 3 gian 2 chái
Các gian nhà trong kiến trúc tổng thể được kết nối với nhau một cách hài hòa, tự nhiên với 3 gian nhà ở chính giữa, 2 chái nhà ở hai bên cạnh. Một khoảng nho nhỏ trước cửa được dành để làm hiên nhà. Đối diện là khoảng sân lớn được dùng để làm vườn rau ao cá. Mẫu nhà cổ đẹp này được bao bọc bởi cây xanh, giảm đi những ánh nắng gay gắt vào những trưa hè oi ả. Thiết kế hướng Nam đón gió và nhận ánh sáng. Đặc biệt là những tia nắng ấm áp hiếm hoi vào thời tiết đông giá lạnh. Bức tượng rêu phong trước cửa nhà đậm chất hoài cổ, tăng thêm nét cổ kính giản dị của làng quê Việt Nam.
- Mẫu nhà cổ đẹp 4 gian
Nhà gỗ 4 gian là sự lựa chọn vô cùng thích hợp khi dựng nhà do thiết kế ngôi nhà không cần không gian quá rộng nhưng lại không tạo nên cảm giác chật chội. Mẫu nhà cổ bắc bộ 4 gian được thiết kế theo kiến trúc cổ truyền của người bắc với 5 loại cấu trúc từ bình thường đến sang, từ cao đến thấp:
- Bò cốn.
- Thượng bò hạ kẻ.
- Chắp bê.
- Kẻ chuyền treo chuông
- Đá pha.
Ngoài ra, trong kiến trúc nhà gỗ cổ 4 gian còn có những cấu kiện khác nhau để tạo thành một khối kiến trúc tổng hòa như cột cái và cột con hay còn gọi là cột nách và cột quân, xà lòng hay còn gọi là quá giang, xà khóa, xà nách, bờ, trụ, tụ bảy kẻ, bảy buông, dép, ngưỡng bồ và tảng bồng. Tất cả những cấu kiện này đều toát lên một vẻ rất riêng trong nét kiến trúc cổ tạo nên một mẫu nhà cổ đẹp của người Việt.
- Mẫu nhà cổ đẹp 5 gian
Mẫu nhà cổ 5 gian dễ gợi nhớ cho con người ta cảm giác thân thuộc với thiên nhiên và hoài niệm xưa nhất. Mẫu nhà cổ 5 gian thường được thiết kế theo kiểu nhà kẻ truyền Bắc Bộ truyền thống, gian giữa là không gian phòng khách, bàn thờ gia tiên, tượng Phật hoặc tượng ảnh Chúa. Ở hai bên có thể là 2 chiếc giường đối với nhà ở hoặc cũng có thể là không gian để trưng bày đồ đạc đối với nhà thờ họ, từ đường. Hai buồng cũng có thể làm không gian 2 buồng ngủ truyền thống, chứa đồ hoặc là nơi chưa đồ đạc lễ bái thờ tự đối với nhà thờ họ. Về cơ bản thì chất liệu để làm nhà gỗ 5 gian cũng giống như nhà gỗ 3 gian. Tuy nhiên, vì diện tích lớn và không gian thông thoáng và cao hơn nên nhà gỗ 5 gian luôn tốn gỗ hơn nhà 3 gian nhiều. Do đó, những loại gỗ như Lim, gỗ Xoan sẽ được sử dụng nhiều hơn do chiếm ưu thế về số lượng và dễ kiếm hơn so với gỗ Mít.
- Mẫu nhà cổ đẹp: Nhà Rường
Nói đến nhà rường thì người ta nghĩ ngay đến Huế. Là vì, trên mảnh đất Thần Kinh ngày xưa, vua chúa ở nhà rường, hoàng thân quốc thích ở nhà rường, quan lại, người giàu ở nhà rường, ông bà tổ tiên, con cháu ở nhà rường và thậm chí trong cõi tâm linh người Huế, ma quỷ cũng ở nhà rường. Có nghĩa rằng, nhà rường – một trong các mẫu nhà cổ đẹp là một phần quan trọng không tách rời làm nên nét riêng của văn hóa xứ Huế.
- Về kiến trúc
Lý do mà nhà rường có cái tên như vậy cũng là vì có nhiều rường cột, rường kèo, rường mè với kiểu kiến trúc theo chữ đinh, chữ khẩu. Các gian ở trong nhà thường được tính bằng các cột và chỉ có vách ngăn đối với hai chái ở hai đầu nhà. Thông thường, một mẫu thiết kế nhà rường - một mẫu nhà cổ đẹp của Huế với 3 gian 2 mái trung bình sẽ có 56 cột, những cột đều được kê trên đá để tránh việc ẩm mốc. Kèo, xà, đòn và tay cầm phải được chạm khắc rất nhiều và tinh tế. Ngoài ra hệ thống cửa gian lớn cũng được chạm khắc rất tỉ mỉ và thường là những câu đối hoặc những chữ ý nghĩa như tứ quý, bát bửu để cầu mong những điều may mắn sẽ đến với gia đình.
- Về kết cấu
Về kết cấu, quan trọng nhất của nhà rường Huế là bộ giàn trò, bộ khung gỗ, nơi chống đỡ, là sườn sống cho mẫu nhà cổ đẹp. Một tổ hợp các cấu kiện như cột - kèo - xuyên - trến - xà - đòn tay sẽ được liên kết với nhau cực kỳ vững chắc nhờ liên kết mộng, bộ khung căn nhà sẽ cực kỳ vững chắc và bền bỉ. Toàn bộ khung gỗ của căn nhà được nâng đỡ trên những tảng đá vuông vắn. Với nền nhà, trên bề mặt chính là phần đất sạch trộn thêm vôi, tro để chống mối mọt, tạo độ cứng và tính bền vững, không nứt nẻ cho sàn. Nền nhà của mẫu nhà cổ đẹp này thường có vỉa được làm bằng đá thanh, đá cẩm thạch với những ngôi nhà quyền quý, còn đối với người bình thường thì chỉ dùng đá tổ ong hoặc đá núi.
- Về công năng
Thông thường, mẫu nhà cổ đẹp này có 3 gian chính và 2 gian phụ (gọi là chái) với cột cái nằm ở chính giữa nhà. Các cột liên kết với nhau và với kèo đỡ khung mái, chống đỡ cả căn nhà. Các cột cái và cột quân sẽ chia không gian của nhà rường Huế thành 3 phần: phần chính giữa chiếm phần diện tích nhà lớn nhất là nơi để tiếp khách, thờ cúng ông bà tổ tiên và là nơi ngủ nghỉ của đàn ông. Hai chái có diện tích nhỏ hơn ở hai bên, dành cho phụ nữ và trẻ con.
Xem thêm:
